Vùng đất hoang vu dưới chân núi Chứa Chan ở xã Xuân Thọ, huyện Xuân Lộc, tỉnh Đồng Nai, có một nhà sư xây tịnh thất tu hành. Và cũng trong chốn thanh tu này, 12 năm qua, nhà sư âm thầm nghiên cứu nuôi trồng cây dó bầu (trầm hương) và tạo được nguồn giống của loài cây quý hiếm đó.
Đứng giữa rừng dó bạt ngàn rộng 20ha, sư Thích Giác Nhi nhỏ nhoi như lau sậy, nhưng thành quả lao động và mơ ước của ông với tôi thật mênh mông. Từ mảnh đất núi cằn cỗi này, ông đã tạo trên nó một vườn cây trị giá vài chục tỉ đồng, và khả năng sinh lợi thì chưa thể tính hết.
Ông sư “kỹ sư”
Sư Thích Giác Nhi quê ở Sông Đốc – Cà Mau. Sinh ra miền sông nước, nhà nơi cửa biển nhưng ông thích núi. Mười sáu tuổi tìm lên núi Thất Sơn – An Giang xa chốn hồng trần. Vài năm sau lặn lội ra Phú Quốc, tìm hang đá ở suối Đá Bàn, ấp Bến Tràm, xã Cửu Dương, huyện đảo Phú Quốc sống ẩn cư.
Hỏi vì sao ông thích núi, nhà sư thủng thẳng: “Kẻ nhân thích núi, kẻ trí thích biển”. Ơ suối Đá Bàn, ông cùng một đệ tử tự trồng trọt sinh sống. Và cây dó bầu của ông hôm nay cũng có nhân duyên từ ngọn núi ngoài hải đảo xa xôi ấy.
Nhà sư kể lại, năm 1982, có một du khách đi tham quan đảo Phú Quốc, tình cờ ghé qua hang đá của ông. Người khách ấy tự giới thiệu là tiến sĩ sinh học, hai bên trò chuyện việc đạo việc đời rất tâm đắc. Biết ông thích trồng trọt, vị khách chuyển sang đề tài trồng rừng và khuyên nên trồng cây dó. Rồi phân tích về giá trị kinh tế của trầm hương, là một loại sản phẩm quý có từ cây dó bầu. Nếu nuôi trồng được nhiều diện tích, sẽ có tiền để giúp ích cho đời, ước nguyện xây một bệnh viện miễn phí cho người nghèo của nhà sư nào có sá gì.
Nhà sư cảm kích trước ý kiến của vị tiến sĩ, rồi hỏi biết tìm đâu ra giống, và làm cách nào cho ra sản phẩm quý hiếm là trầm. Vị tiến sĩ hứa sẽ giúp cây giống, còn tạo trầm thì còn quá sớm để nói, và đó là công việc của các nhà khoa học. Ông ta chỉ cho nhà sư rằng ở xã Hàm Ninh – Phú Quốc có vườn cây ăn trái của anh Lập, cán bộ nông nghiệp của huyện, có giống cây dó bầu. Sau đó, nhà sư tìm đến và xin được rất nhiều giống đem về trồng tại suối Đá Bàn. Năm 1992, sư Thích Giác Nhi đưa giống cây này về trồng ở núi Chứa Chan.
Sau nhiều năm tự nghiên cứu, nhà sư rút ra được kinh nghiệm rằng, cây dó thích hợp với nhiều loại đất, nhưng đất phải cao, không bị ngập úng vì quê hương của cây dó là núi rừng đại ngàn. Hạt dó cũng rất khó tính, hái rồi là phải ươm, gieo liền. Gieo ươm trễ một ngày thì giảm tỉ lệ nảy mầm một phần.
Ông đưa ra 3 cách ươm, cách nào cũng đơn giản, dễ thực hiện. Khi hạt ra cây con độ 3 tuần tuổi thì bứng đưa vô bầu, phải làm giàn che cho mát, nếu không có lưới che mát thì phải có hệ thống tưới quay phun. Cây giống từ 6 tháng tuổi trở lên, cao từ 3 – 4 tấc thì có thể trồng được. Thời điểm trồng là đầu mùa mưa, khi nào lượng nước mưa đủ ướt đều mặt đất. Trồng cây cách nhau 4m, hàng cách hàng 5m. Ông nói: “Cha ông đã dạy “Lập vườn đừng cho đụng lá, nuôi cá đừng cho đụng vi”. Còn tôi nghĩ rằng, con người thích tự do tự tại, không muốn để bị ai gò bó, ép buộc. Cây cối cũng vậy thôi”.
Ông sư “kinh tế”
Người dân trong vùng gọi sư Thích Giác Nhi là ông sư “kinh tế”. Đơn giản là từ khi về sống ở vùng núi này, nhà sư quần quật với đất, tự kiếm ra cái ăn cho mình, cho tăng ni. Cùng với việc trồng 5.000 cây dó, nhà sư trồng nhiều loại cây khác xen canh để lấy ngắn nuôi dài. Ban đầu một mình nhà sư lăn lóc dưới chân núi, về sau có đệ tử theo học đạo, vừa tu tập vừa trồng cây với thầy.
Học đạo qua việc đời, mà cụ thể là gieo từng hạt giống của cây dó, chăm sóc cho nảy mầm, lên cây. Trong tịnh thất có 12 tăng, ni, trồng hoa màu xen canh mỗi năm thu được khoảng 100 triệu đồng.
Số tiền này đủ cho thầy trò sống mà trồng dó, trích ra một ít chi cho phòng khám đông y do nhà sư lập ra để khám chữa bệnh từ thiện. Ngoài tăng ni trong chùa, còn có người dân trong thôn đến làm việc trong vườn ươm và được trả công xứng đáng. Ông dạy đệ tử không những phải làm việc để tự nuôi sống mình mà còn phải giúp đỡ người khác kiếm sống, ông đặt thơ: “Tu không giúp đỡ thôn dân/Chữ tu ấy có ai cần làm chi”.
Chuyện làm ăn của sư Thích Giác Nhi từ cây bầu dó còn mang lại hiệu quả bất ngờ hơn. Sau 10 năm trồng cây đến tuổi cho ra hạt, ông lấy hạt ươm và cho cây giống. Từ khi đưa hạt vào bầu ươm cho đến khi có cây giống bán mất 10 tháng. Cây giống dó bầu rất khan hiếm nên giá khá cao. Một cây ở nơi khác bán 7.000 đồng, riêng vườn của ông sư “kinh tế” chỉ bán 5.000 đồng.
Ông tính toán: “Một cây giống, tôi chi phí 2.500đồng, bán 5.000 đồng là có lời rồi. Một năm, tôi bán ra được 1,2 triệu cây giống, lời được 3 tỉ đồng”. Ông cho biết thêm, hiện nay vườn dó có 700 cây cho quả để lấy hạt làm giống, mỗi năm thu được gần 300kg hạt, đủ khả năng sản xuất trên 2 triệu cây giống.
Bài toán kinh tế của nhà sư không dừng lại ở đó, ông đưa cho tôi xem bản phân tích hiệu quả kinh tế của việc trồng cây dó. Ông tính toán chi phí đầu tư cho mỗi hécta từ năm thứ nhất đến năm thứ 15 khoảng 125 triệu đồng, khai thác và chế biến khoảng 15 triệu đồng, tổng cộng chi phí đầu tư khoảng 140 triệu đồng/hécta.
Bài toán thu lãi cũng rất rõ ràng, mỗi cây trầm dó từ 12 đến 15 năm tuổi cao từ 8 – 10m, bình quân trọng lượng mỗi cây từ 50 – 80 kg, đem chế biến thành bột trầm. Tính bình quân từ 60 – 70kg, mỗi kilôgram giá bình quân 100.000 đồng. Như vậy, mỗi cây tính thấp nhất cũng thu được 5 triệu đồng. Mỗi hécta trồng được 1.000 cây. Thu được 5 tỉ đồng, trừ chi phí đầu tư, lãi được trên 4,8 tỉ đồng. Tôi hỏi sư có chắc ăn lãi to như thế không, ông nói vẫn có những phát sinh làm tăng chi phí đầu tư hay các rủi ro khác, nhưng chắc chắn an toàn vì lợi nhuận từ cây dó quá cao. Ông phân tích tiếp: “Đó là tôi chỉ đề cập đến cái khiêm tốn nhất là làm bột trầm. Còn nếu có kỹ thuật và đầu tư xử lý tạo trầm thì hiệu quả kinh tế còn cao hơn nhiều. Trầm hương dùng làm vị thuốc, hương liệu, nước hoa cao cấp, ướp xác. Tuỳ theo chất lượng của trầm mà có được giá bán cao hay thấp”.
Tôi đã từng theo đoàn quân “phá sơn lâm” ở miền Trung lên rừng tìm trầm, đã chứng kiến thợ rừng phải hạ hàng chục cây dó mới tìm được một cây có trầm, sức tàn phá của con người nhanh chóng đến độ chỉ trong vòng chừng 10 năm, rừng già Trường Sơn vắng bóng cây trầm. Trong những chuyến đi ấy, tôi đã chứng kiến những người đi trầm chết vì sốt rét, rơi vực, bị rắn độc cắn… đúng như người xưa nói: “Ăn của rừng rưng rưng nước mắt”. Tôi cũng đã từng theo thương lái buôn bán trầm hương từ miền Trung vào TP HCM , và biết được trầm hương quý giá như thế nào. Chính vì vậy, tôi hiểu được rằng, việc đầu tư trồng rừng dó là vô cùng cần thiết, có ý nghĩa nhiều mặt đối với nước nhà.
SẢN PHẨM NỔI BẬT
